Inhoud lessen

Humanistisch Vormingsonderwijs, een vak dat zowel op basisscholen als op middelbare scholen onderwezen wordt. De wetgever heeft in de wet op het Primair Onderwijs (WPO), artikel 50 en 51, het recht van ouders vastgelegd om te kunnen kiezen voor levensbeschouwelijk vormingsonderwijs of godsdienstonderwijs. Deze lessen worden gegeven onder schooltijd en er zijn noch voor de ouders, noch voor de school extra kosten aan verbonden.

In aansluiting op de humanistische uitgangspunten kent het HVO de volgende twee hoofddoelen:

• Sociale levenskunst: kinderen leren omgaan met zichzelf (emoties, waarden, zorgen) en met hun medemensen: familie, vriendjes en vriendinnetjes, klasgenootjes.
• Sociaal en ecologisch burgerschap: kinderen leren omgaan met het grotere geheel van de samenleving en de (natuurlijke) wereld om zich heen.

Bij dit alles ontdekken kinderen spelenderwijs dat zij daarbij keuzes kunnen maken en leren zij verantwoordelijkheid te nemen voor hun keuzes. Het zelf leren ontdekken en ontwikkelen staat centraal, vandaar dat het vorming genoemd wordt, tegenover kennisoverdracht, dat bij de godsdienstvakken meer centraal staat.

"Ik kan niemand iets leren, ik kan ze alleen helpen nadenken"
(Socrates)

In de lessen staat de dialoog tussen kinderen en docent centraal. De docent HVO stelt, evenals de Griekse filosoof Socrates indertijd, vooral prikkelende en kritische vragen, die kinderen stimuleren zelf na te gaan denken over de verschillende onderwerpen. Ze worden daarbij op speelse wijze aangemoedigd om met elkaar te delen wat ze denken, voelen, willen en doen.

De lesonderwerpen worden afgeleid van datgene wat kinderen bezighoudt, zoals emoties, waarden en regels, gezondheid en ziekte, familie en vriendschap, pesten, duurzaamheid en milieu, dieren, de toekomst en omgangsvormen. Ook worden actuele thema’s behandeld zoals de Rechten van het Kind en internet- en sociale mediagebruik. Uiteraard worden de lessen daarbij afgestemd op de leeftijd van de leerlingen.

De lessen Humanistisch Vormingsonderwijs duren (meestal) 45 minuten per groep en worden wekelijks gegeven volgens een vast patroon. De lessen kunnen een bepaald thema volgen of een éénmalig onderwerp hebben. De les of de themaserie volgt een onderwijsvormingsproces van vier stappen. Dat zijn:

1. Herkennen. Door vragen te stellen tast de  af of de leerlingen bekend zijn met het thema en wat zij ervan weten.
2. Onderzoeken. Samen met de  bekijken de leerlingen het thema van alle kanten en delen ervaringen en gevoelens.
3. Kiezen. Meningen worden gepolst en grenzen worden verlegd.
4. Evalueren. De leerlingen bespreken hoe ze nu over het onderwerp denken. Zijn ze van mening veranderd en hoe komt dat?

Iedere les bestaat weer uit drie onderdelen:

1. Inleiding. De legt uit waar de les over gaat en maakt de leerlingen enthousiast voor de les. Dit kan aan de hand van een filmpje gebeuren.
2. Kern. Dit is waar de les om draait. Dit kan inidvidueel, in groepjes of klassikaal.
3. Afronding. Samenvatten wat er in de les gedaan, gebeurd en geleerd is.

Om de verschillende kwaliteiten van alle leerlingen te stimuleren gebruikt de  HVO zoveel mogelijk verschillende werkvormen in zijn of haar lessen. Hierbij kunt u denken aan toneel, rollenspel, (filosofisch) kringgesprek of debat, spelvormen, werkbladen of een knutselactiviteit.

In de videoblogs van Een Klas Apart vertellen kinderen zelf over onderwerpen die hen bezighouden.